Magdalena Abakanowicz - tkanina uwolniona
Magdalena Abakanowicz to jedna z najbardziej uznanych i rozpoznawalnych reformatorek tkaniny artystycznej na świecie. Jej dzieła nieprzerwanie zachwycają publiczność zarówno polską, jak i zagraniczną. W 1962 roku artystka uczestniczyła w Międzynarodowym Biennale Tkaniny w Lozannie – wydarzenia niezwykle istotnego, które właściwie ugruntowało pozycję polskiej szkoły tkaniny. Zaprezentowana wówczas "Kompozycja białych form", praca jeszcze płaska z reliefowymi tylko elementami, zachwyciła krytykę i publiczność nowoczesną geometryczną formą, wysmakowaną kolorystyką łączącą biele, beże, szarości. Zaledwie miesiąc po zakończeniu Biennale gobeliny młodej artystki prezentowane były w paryskiej galerii Dautzenberg, gdzie miała swoją indywidualną wystawę. Trzy lata później za przestrzenną kompozycję pokazaną na VIII Biennale w São Paulo autorka uzyskała Złoty Medal.
Magdalena Abakanowicz była artystką intermedialną, której twórczość wymykała się jakimkolwiek próbom kategoryzacji. Warsztat tkacki był dla niej przestrzenią, w której podporządkowywała materię swoim zrodzonym z wyobraźni wizjom, niemal od początku dalece odbiegających od tego, co reprezentowała sztuka tkacka w latach 50. i 60. XX wieku. Jej niedające się przypisać ani do tkaniny, ani do rzeźby realizacje były swojego rodzaju precedensem w sztuce nowoczesnej. Odpowiednio uformowane, monumentalne płachty, ujmowane były na wystawach u góry, w jednym punkcie, swobodnie spływały ku dołowi. Te przestrzenne formy, nazwane od nazwiska artystki abakanami, niemal całkowicie zmieniły dotychczasowe rozumienie plastycznych możliwości tkaniny oraz zerwały z ustalonymi wcześniej podziałami gatunkowymi, otwierając tym samym przestrzeń do twórczej aktywności. W niezwykle świadomy sposób Abakanowicz uwolniła tkaninę od funkcji stricte dekoracyjnej oraz utylitarnej, od jej zakorzenionego w tradycji przyściennego i płaszczyznowego potraktowania. Holistyczne podejście artystki do medium tkaniny, jej niestandardowe myślenie kolorystyczne, oraz relacja, jaką wytwarzała pomiędzy dziełem sztuki a jego otoczeniem, wywarły nieodzowny wpływ na dalszy rozwój tej dziedziny na świecie.
Całą swoją uwagę Abakanowicz skupiła na formie, jej walorach haptycznych, takich jak splot, barwa czy struktura materii. Jej tkaniny cechował rzeźbiarski wolumen. Jak sama przyznała: "Cały mój sekret polega na kombinacji poszczególnych elementów, nitki, koloru, rodzaju surowca. Do swych tkanin używam włókna o różnej puszystości, sztywności, kolorze. Inna jest czerń matowej wełny, inna błyszczącego jedwabiu, inna biel konopi, surowego owczego runa lub sznura do bielizny i jego bowiem używam do swych tkanin". Artystka bowiem nie ograniczała się tylko do naturalnych materiałów. W swoje kompozycje wplatała nieprzynależne dotąd tkaninie elementy, takie jak sznury, sizalowe włókna, korzenie drzew czy końskie włosie. Skłonność artystki do analogii z organicznymi strukturami stała się wiodącą cechą jej późniejszej twórczości. Jej realizacje powstawały początkowo w cyklach, które kolejno ujmowała w systemy podobnych do siebie form. Te odzwierciedlać miały stany silnych napięć i zmiennych losów współczesnego życia człowieka. W charakterystyczny dla siebie sposób Abakanowicz wplotła w swoje kompozycje wewnętrze napięcia, skłębione myśli i uczucia człowieka postindustrialnej rzeczywistości.
Prezentowana w niniejszym katalogu tkanina "Dorota IV" z 1965 roku jest realizacją wyjątkowo malarską. Utrzymana w wysublimowanej, stonowanej tonacji kameralna kompozycja pochodzi z wczesnego okresu twórczości artystki, kiedy Abakanowicz zrezygnowała z kontrastowych zestawień kolorystycznych na rzecz pracy z formą, co bynajmniej nie wpłynęło na dynamikę tej wyjątkowej pracy. Joanna Inglot w swojej książce zatytułowanej "The Figurative Sculpture of Magdalena Abakanowicz. Bodies, Environments, and Myths" wskazuje podobieństwo kompozycji do prac Jeana Dubuffeta z cyklu "Tabacco Goatee" czy "Bearded Table" z końca lat 50. W kompozycji tkaniny "Dorota IV" możemy zauważyć zarys kobiecej głowy. Oczy postaci zaznaczone są przez ciemniejsze barwne plamy, usta zarysowane są poprzez luźno zwisające, bawełniane sznurki. Włosy postaci imitują natomiast luźno puszczone włókna oraz końskie włosie widoczne z prawej strony pracy.
