Jaki jest komiks?

Artykuł

Jaki jest komiks?

Tradycja komiksowa w Polsce związana jest z rozwojem prasy po odzyskaniu niepodległości w 1918. Drukowane historyjki kierowane były do masowego odbiorcy, żartobliwie nawiązując do spraw społecznych i politycznych. W latach 1948-54 Polski dosięgła kampania antyimperialistyczna, przez którą komiksy kojarzone z amerykańską popkulturą,  były bardzo krytykowane przez władzę. Widziano zagrożenie w tej lekkie formie, ze względu na jej wolnościowy potencjał, który starano się całkowicie wyeliminować. Powstała w ten sposób negatywna narracja sprowadzająca komiks do symbolu złego smaku, tandety. Uważane za prymitywne, faktycznie były nowoczesnym nośnikiem myśli i opinii, dzięki czemu zainteresowanie komiksami w kulturze zachodniej rosło. 

Badacze którzy nie popierali opinii ówczesnych polskich władz opisywali komiks jako istotny element przemian kulturalnych, widząc potencjał w prostej i nośnej formie. Pierwsze serie albumowych wydań komiksu ukazywały się od drugiej połowy lat 60., zachowując formalną i ideologiczną zgodność z wymogami drukowania. Lata 70. związane z władzą Gierka przyniosły większą otwartość dla gatunku, choć nazwa wciąż budziła niebezpieczne skojarzenia, dlatego np. "Kapitana Żbika" wydawnictwo określało "kolorowymi zeszytami" a nie komiksami. 

Polityczne przeciwskazania topniały, a w Polsce ukazywały się kolejne serie komiksowe. W 1974 powołano Krajową Agencje Wydawniczą, której szef Dobrosław Kobielski dostrzegł korzyści finansowe w wydawaniu periodyku komiksowego. Jednak pracownicy ministerialni nadal byli bardzo negatywnie nastawieni do tej wolnościowej formy. Aby zapewnić dostawę papieru w sytuacji ciągłych niedoborów, Kobielski umówił się z szefem Urzędu Rady Ministrów i przewodniczącym Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Januszem Wieczorkiem, że na przeznaczanie 10% ceny nowego pisma (kosztowało 20 zł) na nowopowstające Centrum Zdrowia Dziecka. Redaktorem naczelnym "Relaxu" został Henryk Kurta, znawca problematyki frankofońskiej, funkcję kierownika artystycznego objął Grzegorz Rosiński, który miał kontakty z zachodnimi wydawcami, a przede wszystkim orientował się w jaki sposób rozwija się sztuka komiksu na świecie. W zamierzeniu "Relax" miał być wzorowany na francuskim tygodniku "Pilote", skierowany do odbiorców w każdym wieku, miał reprezentować otwarcie na zachodnią kulturę popularną. Pierwszy numer ukazał się w lipcu 1976, w którym znalazły się komiksy rysowane przez Rosińskiego, Polcha, Kobylińskiego, Christy, Baranowskiego i Pawłowskiego. 

Wydanie magazynu było wielkim sukcesem. Czytelnikami były przede wszystkim dzieci i nastolatki, dlatego z czasem odchodzono od swobody obyczajowej w piśmie. "Relax" nie nabrał nigdy charakteru przeglądu komiksu środkowoeuropejskiego. Najbardziej znaczącą pozycją drukowaną w magazynie były fragmenty "Thorgala" nad którym Rosiński pracował z belgijskim wydawnictwem (wcześniej publikowane były w czasopiśmie "Tintin"). Do artystów najdłużej związanych z "Relaxem" oprócz Rosińskiego należą Christa, Wróblewski, Parzydło, Szyszko. Problemy z dostawami papieru, zmiany na scenie politycznej oraz niechęć decydentów KAW-u doprowadziły do zakończenia wydawania pisma w 1981. 

Historia komiksu jest bardzo złożona, szczęśliwie gatunek rozwija się już niezależnie od wymogów ideologicznych, na poziomie międzynarodowym, o czym świadczą zdobywane przez polskich twórców nagrody. Od ponad 30 lat odbywają się imprezy ku chwale i czci sztuki komiksu, zrzeszające twórców, fanów i pasjonatów. W ofercie aukcji "Komiks. Wojna Światów" znajdziemy prace o niezachwianym statusie autorstwa Papcia Chmiela, Janusza Christy, Tadeusza Baranowskiego, Grzegorza Rosińskiego, Bogusława Polcha, Mieczysława Wiśniewskiego.

Trend kolekcjonowania oryginalnych planszy rozwijający się w Polsce, dotyczy klasyków gatunku jak i współczesnych twórców tj. Janek Koza, Jacek Frąś, Adam Kmiołek, Igor Wolski, Krzysztof Budziejewski, Nikodem Cabała. 

Ze względu na walory rysunkowe, literackie i historyczne rynek komiksów rozrasta się i umacnia. Pojedyncze plansze to unikaty kolekcjonowane i poszukiwane na całym świecie. Artziny Grupy Ładnie (Rafał Bujnowski, Wilhelm Sasnal, Marek Firek, Marcin Maciejowski, Józef Tomczyk "Kurosawa) ujawniają bezpośredni związek współczesnego malarstwa krytycznego z komiksem. Ten wizualno-literacki gatunek ma wolnościowy czy nawet rewolucyjny potencjał, może dlatego wybitne komiksy doceniane są również w konkursach literackich.