Czy sztuka ma jedną wartość?
Julia Niżnik
Hipoteza Trzech Gracji – wprowadzenie do inwestycji w sztukę.
Rozpoczynając rozważania na temat kolekcjonowania dzieł sztuki należy przedstawić hipotezę "Trzech Gracji", która sformułowana została przez słynnego marszanda i eksperta w dziedzinie świata sztuki - Micheala Findlaya. Kolekcjoner ma trzy główne motywy, aby inwestować w sztukę: prawdziwe zamiłowanie do sztuki, możliwości inwestycyjne oraz społeczną wartość.
Te trzy pobudki wskazują na obecność aspektów zarówno finansowych, jak i pozafinansowych w procesie kolekcjonowania dzieł sztuki. W mitologii trzy gracje określane są jako charyty (z greckiego karitas – miłość), i jako córki Zeusa utożsamiane są z patronkami sztuk pięknych. Każdą z nich cechują unikalne atrybuty, które Findlay w swojej tezie przypisuje wartościom sztuki. Gracje te stały się również muzami dla wielu artystów na przestrzeni wieków, takich jak Rafael Santi, Peter Paul Rubens, Antonio Canova oraz Pablo Picasso.
Talia była boginią urodzaju, dostatku i obfitości. Na artystycznej scenie reprezentuje wartość komercyjną sztuki. Jak oznajmił kiedyś francuski pisarz Gautier: "z reguły, kiedy coś okazuje się użyteczne, przestaje być piękne". Inaczej wydaje się być w przypadku sztuki, która nie zatracając swojego piękna, przynosi korzyści finansowe. Komercyjna wartość sztuki powinna być zatem rozumiana w kwestiach czysto ekonomicznych, takich jak inwestycje alternatywne, potencjalne stopy zwrotu z zainwestowanego kapitału, indeksy cenowe na rynku sztuki oraz mechanizmy popytu i podaży.
Druga gracja to Eufrozyna. W mitologii była boginią radości, a współcześnie odpowiada za społeczną wartość sztuki. Sztuka, pełniąc funkcję aksjologiczną, jest nośnikiem dziedzictwa kulturowego, tradycji, zasad moralnych oraz wartości kształtujących się w danym społeczeństwie, co wpływa na wartości identyfikacyjne oraz integracyjne, które odzwierciedlają przynależność do określonej grupy, sprzyjają zachowaniu tożsamości kulturowej i wskazują pewne wzorce postępowania. Z perspektywy inwestora, Eufrozyna wydaje się być furtką do pewnych kręgów społecznych, ułatwiając nawiązywanie kontaktów nie tylko towarzyskich, ale i biznesowych, jednocześnie sprzyjając procesowi networkingu.
Trzecia bogini – Aglaja, znana była jako bogini piękna. Reprezentuje ona szczere zamiłowanie do sztuki, wpisując się przy tym w formułę l'art pour l'art, czyli sztuki dla sztuki. W oku właściciela jest ona zasadniczą i wewnętrzną wartością sztuki dla kolekcjonerów. Określana przez wielu jako esencja sztuki, wartość, którą reprezentuje Aglaja jest nieodłączną częścią sceny artystycznej, która dla każdego kolekcjonera przyjmować może różne znaczenie i inny poziom użyteczności. Wyrażana jest w funkcji estetycznej, która polega na wzbudzeniu u odbiorcy przeżyć emocjonalnych oraz dekoracyjnej, która jest pochodną atrybutów wizualnych dzieła.
Każde z dzieł sztuki ma potencjał, aby przynosić kolekcjonerowi wszystkie trzy wartości w danym momencie. Jednakże wartości te nie są stałe i fluktuują w czasie, będąc wzmacnianym lub osłabianym w zależności od mody, gustów czy panujących w danym społeczeństwie tradycji oraz obyczajów. W oczach kolekcjonera zazwyczaj obecne są trzy boginie, które funkcjonują jako metafora dla trzech motywacji lub też miłości kolekcjonerów do nabywania dzieł sztuki. Korzyści finansowe oraz pozafinansowe z inwestycji w dzieła sztuki świadczą o wielowymiarowości tej transakcji, stanowiąc przy tym nieodłączną część nie tylko kapitału pieniężnego, ale i kulturowego. Dla potencjalnego inwestora najważniejsza wydaje się być Talia, która reprezentuje cele inwestycyjne na rynku sztuki oraz której zostanie poświęcona ta seria.
Tym artykułem chcemy Was zaprosić do cyklu "Talia Sztuki", który z ekonomicznej perspektywy zgłębi ideę inwestycji w sztukę współczesną na polskim rynku.
Bibliografia:
Golka, M. (1996). Socjologiczny obraz sztuki.
Findlay, M. (2012). The value of art. E-Books der Verlagsgruppe Random House GmbH.
Lucińska, A. (2021). Obrazy na rynku finansowym. Analiza efektywności inwestowania. Difin.
Treści publikacji służą wyłącznie do celów informacyjnych i edukacyjnych. Przed każdą inwestycją należy samodzielnie ocenić zalety i ryzyko związane z planowaną transakcją. Przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji należy rozważyć (na przykład z pomocą doradcy finansowego), czy rozważane transakcje są odpowiednie w świetle szczególnych potrzeb zainteresowanego i jego sytuacji finansowej, adekwatności inwestowania w jakiekolwiek aktywa lub stosowania jakichkolwiek strategii inwestycyjnych.
Przedstawione informacje opierają się na obecnej wiedzy autorów w chwili opublikowania i mogą stracić aktualność. Nie stanowią także zapewnienia, że rynek sztuki w przyszłości utrzyma dotychczasowe trendy. Obrót dziełami sztuki obarczony jest zawsze szeregiem ryzyk, które należy indywidualnie rozważyć przed podjęciem decyzji o dokonaniu transakcji. Żadne informacje zawarte w publikacji nie stanowią porady inwestycyjnej ani żadnej opinii w odniesieniu do stosowności jakichkolwiek zabezpieczeń, a opinie wyrażone na tej stronie nie powinny być traktowane jako porady dotyczące kupna, sprzedaży lub posiadania jakichkolwiek zabezpieczeń. DESA Unicum ani autor publikacji nie ponoszą żadnej odpowiedzialności z tytułu podjętych przez odbiorców opublikowanych treści decyzji, które zawsze pozostają indywidualnym wyborem strony ewentualnych transakcji.
Inwestowanie zawsze wiąże się z ryzykiem straty, a zainteresowany transakcjami na rynku sztuki powinien zasięgnąć profesjonalnej porady finansowej lub prawnej.