Komentarz

Portret przedstawia wnuczkę Jacka Malczewskiego – Jacentę Mayznerównę. Dzieło powstało w czasie, gdy dziewczynka mieszkała wraz z matką Julią i ojcem Feliksem w Domosławicach w Małopolsce. Nazywana w rodzinie Usią wyszła za mąż za Tadeusza Wykowskiego, właściciela posiadłości w sąsiednich Charzewicach. U Wykowskich w Charzewicach podczas II wojny światowej mieszkała żona, wdowa po malarzu Maria z Gralewskich Malczewska. Siedziby w Domosławicach i Charzewicach były ważnym miejscem spotkań okolicznych rodzin ziemiańskich. Do nich należała rodzina Lendów zaprzyjaźniona z Wykowskimi. Po wojnie Lendowie zamieszkali w Poznaniu i na mocy przyjaźni z Usią otrzymali prezentowany portret. Jacenta Wykowska długo utrzymywała kontakty ze społecznością Domosławic i Charzewic. Wiadomo że obdarowywała parafię domosławicką drobnymi pamiątkami z domu rodzinnego, w latach 70. XX stulecia ofiarowała parafii obraz pędzla dziadka „Ukrzyżowanie” (obecnie depozyt w Muzeum Diecezjalnym w Tarnowie). Usia zmarła w 2001 roku i pochowana została wraz ze swa matką Julią Malczewską w grobowcu Malczewskich w Domosławicach . Portret przedstawia dziewczynkę siedzącą w wiklinowym fotelu na tle syntetycznie potraktowanego małopolskiego pejzażu. Malczewski odarł przedstawienie z detalu, eksponując hieratyczną figurę dziecka, która przybiera tutaj monumentalny wyraz.

Biogram artysty

W latach 1872-75 i 1877-79 studiował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, m.in. u Władysława Łuszczkiewicza i Jana Matejki oraz w latach 1876-77 u Henri Ernesta Lehmana w Szkole Sztuk Pięknych w Paryżu. Na formację artysty wpłynęły liczne podróże do Paryża, Monachium, Wiednia, Włoch, Grecji czy Turcji. Istotnym źródłem inspiracji Malczewskiego był rodzimy folklor, polska literatura i historia, także tradycja biblijna i mitologiczna. Stale podejmował wątki patriotyczne i mesjanistyczne, egzystencjalne, autobiograficzne oraz dotyczące dylematów artystycznego tworzenia. Uznawany za najwybitniejszego przedstawiciela malarstwa polskiego symbolizmu wsławił się też jako wybitny pedagog. Wykładał malarstwo w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych (1896-1900 i 1910-1921), a w okresie 1912-1914 pełnił funkcję jej rektora. W 1897 roku został członkiem-założycielem Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka". Twórczość Malczewskiego był wielokrotnie prezentowana poza granicami kraju, doceniana i nagradzana, m.in medalami na międzynarodowych wystawach w Monachium (1892), Berlinie (1891) i Paryżu (1900).